VLIETERMONUMENT

Het doel is om het lichtvoetige beeld van de toren midden op de dijk weer terug te krijgen. Om nadruk te leggen op de ranke horizontale en verticale lijnen, en op het contrast tussen het lichte stucwerk en de kleurige tegels. Om zo de originele gedachte van Dudoks ontwerp zoveel mogelijk te herstellen. Zijn opdracht was het bouwen van een eenvoudig monument. Geen herinnering aan ‘de crisisneerslachtigheid van 1933’, maar aan ‘de uiting van levenswil van een krachtig levend volk’.

Walraad Architecten – gespecialiseerd in monumentenrestauratie – heeft het ontwerp verzorgd voor de restauratie. Daarvoor onderzochten specialisten onder andere op basis van archieffoto’s en oude documenten hoe het monument er precies uitgezien heeft. Uiteindelijk hebben we alle plannen afgestemd met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De tegeltjes moeten bijvoorbeeld dezelfde gele kleur krijgen als in 1933. Andere aandachtspunten zijn onder meer het opknappen van de bekende gedenkplaat met beelden van steenzetters en het laten terugkeren van de eikenhouten deuren en banken uit het ontwerp.

Naast de restauratie van het Vlietermonument breiden we het gebouw uit. Het gebouw is te klein voor de aantallen bezoekers en de benodigde voorzieningen. Het nieuwe gebouw is rolstoeltoegankelijk. Er wordt daarnaast onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de energie- en watervoorziening in de toekomst te verduurzamen. De Nieuwe Afsluitdijk (een samenwerkingsverband van de provincies Fryslân en Noord-Holland en de gemeenten Hollands Kroon en Súdwest Fryslân) is medefinancier om de uitbreiding en de verduurzaming mogelijk te maken.

Architect Paul de Ruiter –  supervisor van de grootschalige werkzaamheden aan de Afsluitdijk – heeft voor de uitbreiding een ontwerp gemaakt dat recht doet aan de iconische waarde van het monument en aansluit bij de spectaculaire eenvoud van de dijk. Het oorspronkelijke ontwerp van Dudok wordt gerespecteerd en in ere gelaten. Het dak van de nieuwbouw ligt op hetzelfde niveau als de weg over de dijk en vormt in de nieuwe situatie een plein aan weerskanten van het monument met zicht over het IJsselmeer.  Hierdoor is de uitbreiding als het ware onzichtbaar vanaf de weg en blijft het zicht op de monumentale uitkijktoren vanaf de dijk behouden.

Dinsdag 23 juli was een heugelijke dag voor de restauratie van het Vlietermonument op de Afsluitdijk. Op deze dag bereikte het project het hoogste punt, traditioneel een belangrijk moment in de bouwfase, van ruim 21 meter. Met deze hoogte is het gebouw in de uitgestrektheid van de 32 kilometer lange dijk een echte blikvanger.

In de afgelopen weken is het nieuwe dak op het monument bevestigd. Op dinsdag 23 juli is als kers op de taart het ornament, de bekroning op het dak, geplaatst. Hiermee bereikt de restauratie van het Vlietermonument het hoogste punt van 21 meter. Waar de nieuwe koperen dakdelen een ieder tegemoet stralen, heeft het ornament de kenmerkende groene kleur van ouder koper. Het ornament is het origineel uit 1933 en kon vanwege de goede staat teruggeplaatst worden.

Ate Pijpker is de hoofduitvoerder tijdens de werkzaamheden. Hij heeft al vele monumenten gerestaureerd, maar deze is voor Ate extra bijzonder. ‘Ik heb al een aantal bouwwerken van Dudok gerestaureerd, waaronder het Raadhuis en de Zuider- en Noorderhof-begraafplaatsen in Hilversum. Bovendien heeft mijn opa destijds meegewerkt aan de aanleg van de Afsluitdijk, van de eerste lading bagger die in de Zuiderzee is gestort tot de laatste kei die is gelegd. Dus toen ik hoorde dat Koninklijke Woudenberg had ingeschreven op deze klus, heb ik me meteen aangemeld.’

Ate komt uit een echte bouwfamilie en iedereen was trots op de Afsluitdijk. ‘Ik herinner me dat mijn opa mij vol trots de medaille liet zien die alle medewerkers kregen toen de Afsluitdijk klaar was. En ik heb ooit een boek van hem gekregen, ter ere van 50 jaar Afsluitdijk in 1982. Het is vreemd om te zien hoe die arbeiders destijds moesten werken in heel andere kleding en veel eenvoudiger barakken dan wij nu gebruiken. Dat waren andere omstandigheden. En nu sta ik hier. Mijn opa had eens moeten weten!’

Het Vlietermonument op de Afsluitdijk is van grote historische betekenis. Het markeert de plaats waar de Afsluitdijk in 1932 gesloten werd, ter hoogte van de vaargeul de Vlieter. De uitkijktoren is ontworpen door de internationaal bekende architect Willem Dudok. Het is een punt van herdenking, het kroonjuweel van de Afsluitdijk en een gebouw met monumentale kwaliteiten. Het geeft de Afsluitdijk symboliek en herkenbaarheid voor iedereen.