RCO-HOUSE:

SYMBIOSE NIEUWBOUW EN MONUMENT

17 april 2019

Aafke van der Werf is ruim een halfjaar algemeen directeur van de Koninklijke Woudenberg, restauratie-bouwbedrijf sinds 1799. Onder haar hoede leverde de onderneming in Amsterdam onlangs het prestigieuze RCO-House op, de nieuwe thuisbasis van het Koninklijk Concertgebouworkest. Voorheen onderkomen van de Dagteeken-en Kunstambachtschool.

Het betrekken van het RCO-House vlak na zijn 130e verjaardag was voor het Concertgebouworkest een historisch ogenblik. Het oude schoolgebouw was tot 2008 locatie van het laboratorium voor onderzoek van kunstvoorwerpen van het Instituut Collectie Nederland. Orkest- en stafleden van het gelauwerde orkest komen in het RCO-House voortaan samen in het gemeentelijke monument aan het Museumplein op steenworp afstand van Het Concertgebouw. Het pand uit 1908, ontworpen door H.P. Berlage, is geheel naar de wensen van de musici verbouwd, gerestaureerd en van nieuwbouw voorzien. Om dat te bekostigen wierf het orkest ruim 10 miljoen euro bij particulieren, fondsen en bedrijven. Daarnaast genereerde het 1,2 miljoen voor activiteiten.

Alles samen

In tien geïsoleerde muziekstudio’s bereiden de musici anno nu hun orkestpartijen of kamermuziekprogramma’s voor. Voordien waren zij niet zelden aangewezen op te huren ruimtes elders.

De zogeheten Amsterdamzaal in het RCO-House schept ruimte voor kamermuziek, inleidingen, proefspelen en educatieve activiteiten. Verder herbergt het eigentijdse onderkomen met klassieke uitstraling ontvangstruimtes, kantoor- en vergaderruimtes en een ruimte waar musici, staf en relaties van het orkest elkaar treffen. In de Amsterdamzaal worden bovendien workshops met schoolklassen gegeven en is er maandelijks een publieksevenement.

Meer dan akoestiek

Regelbare akoestiek behoort in het RCO-House, medio januari met enig ceremonieel door Amsterdams burgemeester Femke Halsema geopend, tot de bijzonderheden. Maar er is meer. Op het achterterrein is nieuwbouw toegevoegd met oefenruimtes, een foyer en een daktuin. Tussen monument en nieuwbouw gloort een glazen lichtstraat, als ‘spatie’ tussen heden en verleden. Dat levert in de foyer op de begane grond een bijzondere kwaliteit op.

Ook de grote wenteltrap tussen repetitiezalen en kantoren is opmerkelijk. André Vollebregt, namens Koninklijke Woudenberg als projectleider verantwoordelijk voor de transformatie: “De wenteltrap is met een enorme kraan via het dak het gebouw in gehesen”. De bijzondere opgang is voorzien van muzieknoten uit een compositie van Johann Sebastian Bach. Het tuinterras waarin de luchtbehandelingsinstallatie vernuftig is weggewerkt spreekt tot de verbeelding, evenals de gerestaureerde Berlage-trappen met geglazuurde tegels en de prachtige ontvangsthal met tegelvloer.

Lichtcorridor

De grens tussen oud en nieuw wordt als gezegd gemarkeerd door een lichtcorridor waar prominent het borstbeeld prijkt van Willem Mengelberg, oud chef-dirigent van het Concertgebouworkest.

De oefenruimtes en de ensemblezaal in het complex zijn vitaal. Dus de akoestiek aldaar moet perfect zijn willen de orkestleden er ongestoord kunnen musiceren.

Volgens Vollebregt zijn de repetitiestudio’s nagenoeg zonder uitzondering box in box aangelegd. “Ze hangen ‘vrij’ van muren, vloer en plafond door een extra bouwschil, die geluid tegenhoudt”.

Spanningsveld

Restauratie, zo leert de praktijk, levert volgens insiders vrijwel altijd een spanningsveld op van hedendaagse eisen over materiaalgebruik, isolatie, energie- en waterverbruik en luchtbehandeling versus monumentale kwaliteit. De door Berlage ontworpen meisjesschool in ’s lands hoofdstad geniet een karakteristiek gevelaanzicht, onder andere bepaald door de ramen. Algemeen directeur Aafke van der Werf van Koninklijke Woudenberg: “We stonden bij het RCO-House voor de vraag: plaatsen we voorzetramen of gebruiken we speciaal monumentenglas (historische beglazing). Dat is getrokken dubbel glas met zachte onregelmatige spiegeling. De reductie van C02 door dubbel glas, maar tegelijkertijd de uitstraling van het monumentale. Daar is dus voor gekozen”.

Wens in vervulling

Het RCO-House is een geslaagde symbiose van een historisch monument en nieuwbouw. Volgens Jan Raes, algemeen directeur van het Concertgebouworkest, is met de ingebruikname van het ensemble een langgekoesterde wens in vervulling gegaan.

“Onze musici kunnen zich nu in alle rust voorbereiden op de talrijke concerten in binnen-en buitenland, waar wij onze ambities op het gebied van educatie en kamermuziek kunnen verwezenlijken. Daarmee vergroten wij onze zichtbaarheid in Amsterdam in het algemeen en aan het Museumplein in het bijzonder. De multifunctionele faciliteiten van het RCO-House voldoen volledig aan de eisen die aan een modern, internationaal opererend toporkest mogen worden gesteld”.

Bron: monumentaal.com